ضایعات سیب زمینی محصولی پرکاربرد در صنایع تولیدی

در کشور ایران حدود سی درصد از محصولات کشاورزی تولید شده به ضایعات تبدیل می‌شود. ضایعات سیب زمینی جزء بیشترین ضایعات محصولات کشاورزی است. در کشت سیب زمینی اصطلاحا غده‌هایی تولید می‌گردد که اندازه آن غده‌ها از اندازه بذری، حدودا 35 تا 55 میلی‌متر کوچک‌تر است و مقدار قابل توجهی از آن‌ها به ضایعات تبدیل می‌شوند. طبق نتایج، مشخص شده است که حدود 5 تا 7 درصد از سیب زمینی‌های تولید شده در ایران جزء این غده‌هایی هستند که به ضایعات سیب زمینی تبدیل شده‌اند.

مصرف ضایعات سیب زمینی در تولید غذای دام

ضایعات سیب زمینی جزء پسماندهایی است که حجیم بوده و دارای رطوبت بالایی هستند و به دلیل شرایطی که دارند، معمولا در محلی که تولید می‌شوند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. زمان کشت و برداشت سیب زمینی و همچنین قیمت آن تاثیر زیادی در دسترسی آسان، کیفیت و همچنین هزینه تهیه ضایعات سیب زمینی دارد. یک کامیون 10 تنی که بار آن سیب زمینی خام است حدودا 8 تن آن از آب تشکیل شده است. یکی از محدودیت‌های اصلی در خرید و فروش ضایعات سیب زمینی هزینه‌های حمل و نقل آن می‌باشد؛ به همین دلیل است که معمولا ضایعات تولیدی در همان محل و شهری که تولید شده‌اند مورد مصرف قرار می‌گیرند.

محدودیت های خرید و فروش ضایعات سیب زمینی خام

احتمال یخ زدگی در سیب زمینی و ضایعات آن بالا بوده بنابراین باید یک انبار را که عایق حرارتی دارد، برای نگهداری آن‌ها در نظر گرفت. اگر بخواهیم تنها به این منظور ساختمانی را بسازیم، هزینه‌های ساخت آن توجیهی ندارد؛ چراکه نگهداری سیب زمینی در هوای گرم نیز سختی‌های خود را دارد. سیب زمینی به طور کلی، به خصوص اگر شسته شود، زودتر فاسد می‌گردد؛ بنابراین بهتر است در مدت زمان کوتاه به فروش برسد. در هنگام خرید ضایعات سیب زمینی، که برای خوراک دام استفاده می‌شود، توجه کنید که به خاک آلوده نباشد. اولا جداسازی خاک از ضایعات بسیار پُر هزینه است و دوما برای حیوانات نیز مضر است. این مواد را می‌توانید به صورت لایه لایه در یک سیلوی افقی با یونجه‌ای که کاملا پژمرده شده است، پُر کنید.
همچنین ترکیب 3 به 1 یعنی 3 قسمت از ضایعات سیب زمینی و 1 قسمت یونجه پلاسیده نیز مناسب است. یکی از روش‌های تغذیه دام، تغذیه مکانیزه بوده که به دلیل کاهش هزینه‌های حمل و کارگر نیازی به تغذیه دستی نبوده؛ همچنین به دلیل حجیم بودن و رطوبت بالای ضایعات سیب زمینی، این روش بهترین راه برای استفاده از پسماندهای سیب زمینی می‌باشد.

ارزش غذایی ضایعات سیب زمینی

ارزش غذایی سیب زمینی برای حیوان و انسان متفاوت است. ضایعات سیب زمینی انرژی زیادی دارد و اگر میزان نشاسته آن‌ها زیاد باشد عدد انرژی آن‌ها نزدیک به غلات خواهد بود. ارزش غذایی 5.4 کیلوگرم پسماند سیب زمینی خام برابر با 1 کیلوگرم جو و ذرت است.
نشاسته سیب خام نسبت به هضم شدن تا حدودی مقاوم است، در صورتی که سیب زمینی خام زیادی مصرف گردد باعث افزایش بیش از حد نشاسته عبوری می‌شود. این نشاسته هضم نشده اگر به انتهای روده دام برسد امکان دارد که اختلالات گوارشی در حیوان ایجاد شود.
میزان مصرف ضایعات سیب زمینی باید تحت نظر یک متخصص تغذیه دام باشد. به این دلیل که سیب زمینی فیبر کمی دارد، جایگزین علوفه نمی‌شود ولی می‌توان آن را جایگزین غلات کرد. همچنین مقدار پروتئین آن نیز نسبتا کم بوده و نباید بدون مکمل پروتئینی و یا به تنهایی مورد استفاده قرار گیرد.

اضافه کردن ضایعات و پسماند سیب زمینی باید طبق شرایطی به برنامه غذایی دام اضافه گردد؛ این موارد را در این مقاله توضیح می‌دهیم:

عادت کردن دام به سیب زمینی

پسماند سیب زمینی به دلیل رطوبت و نشاسته بالا ممکن است در اثر مصرف زیاد باعث ایجاد بیماری‌های گوارشی شود؛ بنابراین باید به مرور در برنامه غذایی حیوانات قرار بگیرد.

خوش خوراک بودن پسماند

ضایعات سیب زمینی برای دام‌ها جذاب و خوشمزه است و می‌توانند مقدار زیادی از آن را مصرف کنند. در طی یک تحقیقات، گاوهای شیرده در طول روز می‌توانستند 45 کیلوگرم پسماند را مصرف کنند. با این وجود در زمانی که مقدار مصرف پسماند سیب زمینی به بیش از 30 درصد ماده خشک جیره غذایی برسد، عملکرد دام‌ها کاهش می‌یابد.

سیب زمینی پخته شده

سیب زمینی خام یکی از منابع مفید انرژی برای نشخوارکنندگان مثل گاو و گوسفند است؛ اما به دلیل مشکلی که در هضم نشاسته سیب زمینی وجود دارد، باعث می‌شود تا سیب زمینی و ضایعات سیب زمینی را کم‌تر در خوراک دام قرار دهند. مصرف سیب زمینی پخته شده برای دام بهتر و هضم آن راحت‌تر است؛ اما تغذیه مستقیم پسماند آن به صورت خام برای دام‌ها منطقی‌تر می‌باشد.

میزان رطوبت ضایعات سیب زمینی

سیب زمینی خام حدود 80 درصد رطوبت دارد. دانستن این امر در زمان سیلو کردن تغذیه دام مهم است؛ چراکه رطوبت غذای ذخیره شده نباید بیشتر از 55 درصد شود. بالا رفتن میزان رطوبت در کود نشان از رطوبت بالا در جیره غذایی است.

سطح فیبر سیب زمینی دامی

پایین بودن فیبر در سیب زمینی دلیلی برای بالا بودن رطوبت آن است. زمانی که ضایعات سیب زمینی در حجم زیادی به دام داده می‌شود، برای جلوگیری از اختلالات گوارشی، بهتر است در جیره غذایی از یک منبع فیبری استفاده کرد. نبود فیبر به مقدار کافی در جیره غذایی باعث کاهش میزان چربی شیر در گاو‌های شیرده خواهد شد.

گلیکو آلکالوئیدهای سیب زمینی خام

جوانه‌هایی که در ضایعات سیب زمینی وجود دارد یا خود سیب زمینی خامی که در مقابل نور خورشید سبز شده‌اند، حاوی مقدار زیادی مواد سمی به نام آلکالوئید هستند. هرچند مقدار کم آن خطرناک نیست ولی باید از مصرف زیاد جلوگیری کرد.

خفه شدن نشخوارکنندگان

مصرف سیب زمینی خام به صورت کامل ممکن است، با وجود اینکه احتمال خفگی در حیوانات کم است، باعث خفگی در دام شود. بهتر است از قطعات خرد شده سیب زمینی و ضایعات سیب زمینی تکه تکه شده استفاده شود؛ همچنین طراحی آخور به گونه‌ای باشد که سر حیوان هنگام غذا خوردن، به سمت پایین باشد، تا احتمال خفگی کاهش یابد.

ضایعات کارخانه های تولید سیب زمینی نیمه آماده

ضایعات و پسماند سیب زمینی‌هایی که در کارخانه‌های تولید فرنچ فرایز منجمد، تبدیل به محصولی جدید می‌شوند، زیاد است. صنایع غذایی زرین فرنچ فرایز که به عنوان تولید کننده انواع سیب زمینی نیمه آماده مکدونالدی و زیگزاگی، ضایعات سیب زمینی خود را نیز به فروش می‌رساند. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با کارشناسان مجموعه ارتباط بگیرید.